◾اختلال اسکیزوفرنی (schizophrenia)
یک کلمه یونانی است به معنای شکاف ذهن یعنی یکپارچگی ذهن اسیب دیده است . تمام ارتباطات هیجانی و افکاری از هم گسیخته است (روان گسیخته) است و اختلال در این سه بخش و عدم انسجام بینشون شروع بیماری اسکیزوفرنی هست . تفکر اشفته و نا بسامان دارند . هیچ ایده و تفکر منطقی ندارند . سطع توجه وادراک اسیب دیده است. انسجامی بین سه مولفه رفتار- شناخت و هیجان وجود ندارد . اسکیزوفرنی جزو سایکوتیک هاست یعنی بینش وجود ندارد و ارتباط با واقعیت قطع است.
◾سه دسته علایم اصلی اسکیزوفرنی
مثبت: انچه نداشتم و گرفتم و به من اضافه شده است.
منفی: یک سری از توانایی ها را از دست دادم.
اشفته: رفتار و گفتار اشفته.
✔️علایم مثبت
🔹توهم : در حوزه ادراک هست فرد مبتلا به اختلال اسکیزوفرنی با حواس پنجگانه چیزی را درک میکند که واقعیت ندارد محرکی وجود ندارد و فرد درکش میکند.رایج ترین توهم شنیداری ۷۴ درصد هست و بعد از ان توهم بینایی است.
🔹هذیان : در بخش تفکر هست باور افراطی محکم و غلط که با وجود شواهد عینی رد کننده فرد مبتلا به اختلال اسکیزوفرنی همچنان به ان اعتقاد دارد. هذیان گزند و اسیب ۶۵درصد و هذیان بزرگ منشی در بین هذیان ها رایج ترین هستند.
✔️علایم منفی
🔸بی تفاوتی : فرد دچار حالتی میشود که انگار به هیچ چیزی علاقه مند نیست. هیچ انگیزه ایی ندارد و به یک به انگیزگی صرف مبتلا میشود.
🔸فقدان روابط اجتماعی : توانایی برقراری رابطه را از دست میدهد و رابطه های معنی دارشون رو هم از دست میدهند.
🔸فقدان لذت : این افراد از هیچ چیزی لذت نمیبرند و عملا توان لذت بردن از شرایط و موقعیت ها رو از دست میدهند. مسایل و فعالیت هایی که قبلا برای انها لذت بخش بوده مثل وجود نوه- ورزش و.. دیگر نیست. در صورت مزمن شدن بیماری دچار انهدونیا (بی لذتی) صرف میشوند.
🔸فقدان عاطفه : عاطفه یعنی لحن یا زبان هیجان و نمود بیرونی هیجان است. فقدان عاطفه یعنی فرد تظاهرات بیرونی برای هیجان نداردو عاطفه نامتناسب دارد مثلا فرد پدرش فوت شده است میخندد و افراد مبتلا به اختلال اسکیزوفرنی این بخش را از دست میدهند. در صورت مزمن شدن بیماری دچار عاطفه تخت میشوند.
🔸فقدان گفتار یا از دست دادن قدرت تکلم : فرد مبتلا به اختلال اسکیزوفرنی هیچ صحبتی نمیکند. علایم با گذر زمان تغییر میکند ممکن است فرد با علایم مثبت خیلی صحبت کند اما دو هفته بعد وارد فاز علایم منفی بشود و قدرت حرف زدن نداشته باشد.
✔️علایم اشفته
🔹گفتار اشفته : بین جملات تداعی وجود ندارد.بی ربط گویی-سالاد کلمات(درهم ریخته)-چندین کلمه را در هم میگویند هیچ فعل و فاعلی ندارد. گاهی اوقات بر اساس وزن کلمات صحبت میکنند و هیچ معنایی ندارد( پنجره/چنجره). این افراد توانایی برقراری انسجام در جملات و صحبت هایشان را از دست میدهند. دچار اشفته گویی میشوند تفکر پاره پاره یا تفکر جزیره ایی دارند( مثلا در مورد یک موضوع صحبت میکند همان لحظه درمورد یک موضوع کاملا بی ربط دیگری صحبت میکند).
🔸رفتار اشفته : افراد مبتلا به اختلال اسکیزوفرنی با رفتار های عجیب و غریب معروف هستند. مثلا شکلک های مسخره درمیاورند و احمقانه رفتار میکنند. لباس پوشیدن های عجیب و غریب دارند. مثلا وسط فصل تابستان پنج تا کت پشمی میپوشند یا وسط سرما و برف یک رکابی با یک استین میپوشند.
◾ملاک های DSM5 در مورد اختلال اسکیزوفرنی
A. حداقل دو یا پنج تا از علایم زیر در یک دوره یک ماهه فعال (وجود توهم و هذیان) که حتما از این دو یا چند تا یکی از انها علایم ۱ با ۲ یا۳ باشد.
۱-هذیان ۲-توهم ۳-گفتار اشفته ۴-رفتار اشفته ۵-علایم منفی
B. اختلال در سطح عملکرد در یک یا چند حوزه شغلی/تحصیلی/خانوادگی/فردی/اجتماعی
C. حداقل ۶ ماه این فرایند بیماری ادامه داشته باشد که حتما یک دوره فعال یک ماهه توهم و هذیان را داشته باشد.
D. تشخیص افتراقی( برای اختلال اسکیزوفرنی در تشخیص افتراقی مهم است که اختلال اسکیزوافکتیو و اختلالات خلقی رد شوند)
E. این اختلال ناشی از شرایط پزشکی یا فیزیولوژیک یا مصرف دارو یا مواد یا ماده خاصی نباشد.
F. در صورتی که فرد از بچگی تشخیص اوتیسم گرفته باشد تشخیص اسکیزوفرنی نمیگیرد مگر اینکه توهم و هذیان بارزی در یک دوره فعال یک ماهه را مداوم تجربه کرده باشد فقط در این صورت هم تشخیص اوتیسم هم تشخیص اسکیزوفرنی میگیرد.
◾شیوع : شیوع اختلال اسکیزوفرنی ۱درصد هست. یعنی هر فرد در طول عمرش ممکنه ۱ درصد یا اختلال اسکیزوفرنی مبتلا شود.
◾بروز : بروز اختلال اسکیزوفرنی ۵/۱ از هر ده هزار نفر است. تعداد موارد جدید سالیانه است.
◾درصد خودکشی : خودکشی در افراد مبتلا به اختلال اسکیزوفرنی ۲۰ درصد بیشتراز افراد عادی است.
◾پیش اگهی : یعنی پیش بینی نتیجه درمان.
پیش اگهی خوب= سن بالا – وجود عوامل اشکار ساز واضح – شروع حاد – سابقه پیش مرضی خوب – وجود علایم خلقی – متاهل بودن – وجود سابقه اختلالات خلقی – نظام حمایتی خوب – وجود علایم مثبت
پیش اگهی بد= شروع در سن پایین – شروع تدریجی – نبود علایم اشکارساز – بد بودن سابقه پیش مرضی – مجرد بودن – طلاق- سابقه اسکیزوفرنی در خانواده – ضعیف بودن نظام های حمایتی – وجود علایم منفی – سابقه اسیب دیدگی و تروما – زمان تولد – عود های مکرر – سابقه تهاجم – نبود هیچ فروکشی در دوره ها
◾طیف اسکیزوفرنی بر اساسDSM5
- اختلال اسکیزوفرنی (حداقل ۶ماه و بیشتر)
- اختلال اسکیزوفرنی فرم ( ۱ ماه تا ۶ ماه)
- اختلال روان پریشی کوتاه مدت/سایکوتیک گذرا (۱ روز تا ۱ ماه)
- اختلال اسکیزوافکتیو (اسکیزوفرنی+دوقطبی یا افسردگی / ۲ هفته علایم اسکیزوفرنی بدون علایم دوقطبی یا افسردگی)
- اختلال هذیانی (حداقل ۱ ماه یا بیشتر مثل هذیان گناه و ..)
- اختلال اسکیزوتایپال (خرافه پرست-عجیب و غریب-عقاید انتساب به خود)
- اختلال کاتاتونیا (انعطاف مومی شکل-حرکات کلیشه ایی-پژواک کلام و رفتار- خشکی بدن و..)
✴️اسکیزوفرنی یک بیماری بیولوژیکی است و بیس ژنتیکی دارد.خط اول درمان در اسکیزوفرنی دارو درمانی و بستری شدن است. فرد مبتلا به اسکیزوفرنی ابتدا باید بستری شود و دارو بگیرد سپس برای بازگشت به زندگی اجتماعی و تنظیم هیجان میتواند با روان درمانی پیش رود.