اصول فرزند پروری

◾اصول فرزند پروری

فرزندپروری مجموعه ای از دانش و مهارت های تربیت کودکان به روشی سازنده و غیر مخرب است. اصول فرزندپروری شامل نکات اساسی برای بهبود تعامل والدین با کودک و تلاش برای برطرف کردن نیازهای بنیادین او و همچنین پرورش کودکانی با ذهن خلاق و باهوش و روانی سالم است. آموزش صحیح و اصولی نه‌تنها بر شرایط فعلی کودک بلکه بر آینده او نیز اثر می‌گذارد.

◾مهم‌ترین اصول فرزندپروری

🔹ایجاد دلبستگی ایمن : (محبت-توجه-امنیت-حمایت) این امر ابتدا با خانواده و سپس با جامعه به صورت گسترده‌تر اتفاق می‌افتد.

🔹احترام : با فرزندتان باید به شیوه‌ای متفکرانه و مؤدبانه رفتار شود، درست همان‌طور که با دیگران رفتار می‌کنیم. تحقیقات نشان داده است که کودکانی که والدینی مهربان و با احترامی دارند، با رشد بیشتر هیپوکامپ مواجه می‌شوند که حافظه، یادگیری و پاسخ به استرس بهتر را تقویت می‌کند.

🔹تقویت اعتماد به‌ نفس : کودکانی که عزت‌نفس پایینی دارند در اکثر اوقات استرس و خود تخریب گری دارند برای ارتباط برقرار کردن با دیگران هراس دارند و علی رقم میل باطنی از ان اجتناب میکنند. این عدم اعتماد به ‌نفس مستقیماً با سبک فرزند پروری غیر اصولی و مخرب والدین ، در ارتباط است.
والدین هوشیار، با رعایت اصول فرزند‌پروری موفق، تمام توجه خود را به نتیجه‌ی کار کودکان متمرکز نمی‌کنند؛ بلکه نکات مثبت و پشتکار او را تحسین کرده و برای تلاش مجدد او را تشویق می‌کنند. به هیچ عنوان او را با دیگران مقایسه نمیکنند . این مورد را پذیرفته اند که هر فردی استعداد و توانایی خاص خودش را دارد و اگر مقایسه ایی هم باشد، مقایسه امروز فرد با دیروزش هست.

🔹توجه به علاقه کودک : والدین اغلب ناخواسته به فرزندان خود اجبار می‌کنند تا طبق خواسته خودشان فعالیت‌های موردعلاقه‌شان را انتخاب کنند. ولی والدین باید به فرزندان خود این اجازه را بدهند که در انتخاب فعالیت‌های خود مانند کلاس‌های هنری و ورزشی استقلال داشته باشند و علاقه‌ کودک خود را در نظر بگیرند.

🔹گذراندن زمان با کیفیت با کودک: زمان با کیفیتی را به فرزندان خود اختصاص دهید . از انجام فعالیت ‌با آنها لذت ببرید، مانند رفتن به کافه‌ها، سینماها، تئاترها یا پارک‌های تفریحی. به علایق آنها احترام بگذارید و سعی کنید بدون قضاوت به آنها گوش دهید. بگذارید بدانند که شما همیشه در کنار آنها هستید و سعی کنید یک رابطه دوستانه داشته باشید تا آنها احساس راحتی بکنند که با هر مشکلی به شما مراجعه کنند.

🔹حرف زدن با زبان کودکان : با فرزند خود به زبان ساده و روان حرف بزنید و مفاهیم اخلاقی را متناسب با سن ، استعداد و توانایی‌هایی که کودک دارد توضیح دهید هر کودکی درک و برداشت مختص به خودش را دارد. برای اینکه به حرف‌های شما گوش دهد لازم است که مفاهیم پیچیده را به اجزای ساده و کوچک تقسیم کنید.

🔹شکست بخشی از زندگی: اکثر والدین با فرزندان‌ خود در مورد موفقیت حرف می‌زنند و انتظار دارند که همیشه موفق باشند. در این حالت فرزند شما شکست را یک فاجعه بزرگ می‌داند و زمانی که در کاری با شکست روبه‌رو شود، به دلیل اینکه از لحاظ روحی و روانی آمادگی ندارد آسیب می‌بیند و چه بسا با اولین شکست ناامید می شود و دست از تلاش می کشد. یکی از اصول فرزند‌پروری موفق این است که به فرزند خود اموزش دهید شکست بخشی از زندگی است و مهم این است که تجربه کسب کرده و در برابر مشکلات مقاومت و ایستادگی کند و نا امید نشود.

🔹توضیح دادن قوانین: در این مرحله باید با فرزند خود منطقی رفتار کنید . قوانین و انتظارات خود را برای آنها شرح دهید. و باید به آنها توضیح دهید که چرا این قوانین را تعیین کرده‌ و انتظار دارید آنها چه کاری انجام دهند و چه کاری را انجام ندهند. اگر قوانین نامعقولی را وضع کنید و تصمیمات خود را به‌زور تحمیل کنید، آنها اهمیتی به قوانین شما نمی دهند.

🔹ثابت ‌قدم بودن : در اصول فرزندپروری موفق و کارآمد نیاز به ثابت‌قدم بودن است . به‌عنوان والدین یک فرزند، شما نمی‌توانید قوانین خود را در یک روز اجرا کنید ویک روز اجرا نکنید یا از همه اشتباهات فرزند خود در روز بعد چشم‌پوشی کنید. شما باید در این راه ثابت‌قدم باشید. یکی از اصول مهم تربیتی این است که اقتدار خود را در عین مهربانی وعشق به فرزند حفظ کنید.

🔹انتقاد سازنده : این مهم است که والدین با درنظرگرفتن ویژگی‌های منحصربه‌فرد هر گروه سنی، به شیوه‌ای مناسب برای ارائه این انتقاد آموزش ببینند. کودکی و نوجوانی دوره‌های حساسی هستند، بنابراین انتقاد دوستانه و با در نظر گرفتن شرایط فردی مثل سن ، جنسیت ، خلق و خو و توجه به حریم خصوصی کودک بسیار مهم است.

🔹جایگاه تشویق : کو دکان باید بتوانند جایگاه تشویق و تنبیه را تشخیص دهند و مسئولیت تعیین این جایگاه به عهد‌ه‌ی والدین است. تشویق باید متناسب با فعالیت کودک باشد .گاهی مثل یک لبخند، یک خوراکی کوچک و در مراحل بعد، هدایای مختلف می‌تواند کودک را برای انجام دادن کارهای خوب ترغیب و تشویق کند.
تشویق کردن تاثیر بیشتری نسبت به تنبیه کردن دارد. تشویق انگیزه کودک را برای تکرار کارهای خوب و پسندیده بیشتر می‌کند. اما زیاده‌روی در تشویق و تنبیه آن‌ها می‌تواند تاثیر آن را بیشتر یا کمتر کند. منظور از تنبیه اخم کردن یا ایجاد محدودیت موقتی برای انجام دادن یک فعالیت مشخص است. تنبیه فرزند به خاطر رفتار بد بسیار مهم است، اما به‌عنوان والد ، باید در انتخاب تنبیه خود مراقب باشید. هیچ توجیهی برای تنبیه بدنی مانند سیلی‌زدن و کتک‌زدن وجود ندارد. در عوض از روش های تنبیه سالم را برای افزایش مسئولیت پذیری کودکان انتخاب کنید .والدین در حین ابراز ناراحتی کلامی برای تنبیه باید رفتار فرد را از خود فرد جدا کنند به این صورت که دوست دارم اما این رفتارت اشتباه بود و رفتارت رو دوست ندارم و برای اصلاح رفتار اشتباه با همکاری خود فرد اقدام کنند.

◾انواع سبک‌های فرزندپروری :

✔️سبک فرزند پروری مقتدرانه
✔️فرزند پروری مستبدانه
✔️فرزند پروری سهل گیرانه
✔️فرزند پروری طرد کننده

🔸سبک سهل‌گیرانه :

والدین انها قوانین تعیین نمی‌کنند یا قوانین خیلی کمی دارند.
این والدین می‌گذارند کودکان خودشان تصمیم بگیرند .
اجازه می‌دهند کودکشان هر کاری را دوست دارد انجام دهد.
این والدین هدایت و جهت‌دهی کمتری از خود نشان می‌دهند.
دخالت کمتری دارند و تنها وقتی وارد می‌شوند که مشکلی جدی به وجود آمده باشد.
خیلی ملایم و بامدارا رفتار میکنند.
خیلی بخشنده هستند و از هر چیزی زود می‌گذرند .
در برخورد با اشتباهات کودکشان از جملاتی مانند«بچه‌س دیگه» استفاده می‌کنند.
به خاطر دلسوزی، پیامدهای رفتاری را جدی نمی‌گیرند.
با اصرار یا خواهش کودک ، سریع امتیازش را به او برمی‌گردانند یا محدودیت‌ها را برمی‌دارند.
بیشتر نقش دوست را برای کودک خود بر می‌گزینند.
آنها به حرف‌های کودک در مورد مشکلاتش گوش می‌دهند اما تلاشی برای اصلاح رفتار کودک نمی‌کنند.
در این نوع فرزندپروری انتظارات یا وجود ندارد یا در پایین‌ترین جای ممکن است.

🔸سبک مقتدرانه:

برای تربیت کودکان قانون وضع می‌کنند.
پیامدهای رعایت نکردن قوانین را اجرا می‌کنند.
قوانین مشخص است و دلایل آن به کودک توضیح داده می‌شود.
ارتباط با کودکان زیاد و متناسب با سن و درک کودکان است.
مراقبت‌کننده و حامی هستند.
احساسات کودک را در هر موقعیتی در نظر می‌گیرند.
به احساسات کودک توجه و ارزش داده می‌شود، اما این موضوع روشن می‌شود که در نهایت والدین مسئول تربیت هستند.
تلاش زیادی برای ایجاد و حفظ یک رابطه مثبت با کودک می‌کنند.
وقت و انرژی زیادی را صرف جلوگیری از مشکل رفتاری پیش از وقوع آن می‌کنند.
از راهکارهای مثبت برای تربیت استفاده می‌کنند .
دلایل قوانین را توضیح می‌دهند و از پاداش و تشویق کودکان استفاده می‌کنند.
انتظارات و اهداف بالا و روشنی در خانواده وجود دارد.
مفهوم منطقی و درست آزادی مشخص و مشهود است.

🔸سبک مستبدانه :

والدین دارای سبک مستبد برای انضباط ارزش بسیار زیادی قائل هستند.
سبک انضباطی خشک و اغلب بدون توضیح و صحبت است.
تنبیه یک کار معمول است.
قوانین در خانه به شکلی سخت‌گیرانه‌ وضع شده‌اند.
کنترل خیلی بالایی روی کودکان دارند.
آزادی فرزندان در خانواده بسیار محدود است.
ارتباط بیشتر یک‌طرفه می باشد.
علت قوانین توضیح داده نمی‌شود.
اغلب مراقبت و حمایت کمتری از کودکان دارند.
انتظارات از بچه‌ها خیلی بالاست.
رفتار با کودک بدون انعطاف است.
اهمیت کمتری به احساسات و هیجانات کودک داده می شود.
این والدین صمیمیت عاطفی کمتری با کودکان ایجاد می‌کنند.
این والدین معتقدند کودکان باید از تمام قوانین بدون استثنا و بی‌چون و چرا اطاعت کنند.
خیلی توضیحات منطقی و درست در مورد تربیت به کودک نمی‌دهند. برای مثال، در جواب توضیح خواستن کودکان می‌گویند: (چون من می‌گم)
خیلی اهل گفت‌وگوی منطقی با کودکشان نیستند.
تمرکزشان بیشتر روی اطاعت کردن کودک است.
به کودکان اجازه نمی‌دهند وارد گفت‌وگوی و بحث‌ها و چالش‌های حل مسئله شوند.
بیشتر قوانین ها را وضع می‌کنند و بدون توجه به نظر کودک پیامد‌های آن را برای کودک اعمال می‌کنند.
از تنبیه و سرزنش کودک در مقابل اشتباهاتش بیشتر استفاده می‌کنند.

🔸سبک طردکننده :

قوانین تربیتی نمی‌گذارند.
به کودکان اجازه می‌دهند که بدون آگاهی دادن یا مراقبت کردن هر کاری دلشان می‌خواهند انجام دهند .
انتظارات از کودک ندارند.
ارتباطشان با کودک بسیار محدود و کم است .
مراقبت بسیار کمی از کودکان خود دارند.
اطلاع خیلی کمی نسبت به وضعیت کودکشان دارند.
درگیری و ارتباط کمی با کودک خود دارند یا خیلی کاری به کار او ندارند.
زمان خیلی کمی را برای کودکشان می‌گذرانند.
انرژی زیادی برای رسیدگی به نیازهای کودک نمی‌گذارند.
والدین طردکننده ممکن است در مورد کودک خودغفلت کنند، اما در بیشتر مواقع این موضوع غیرعمدی است.

✴️بیشتر صاحب‌نظران تربیت کودک، از جمله آکادمی پزشکی اطفال آمریکا (AAP)، سبک فرزندپروری مقتدرانه را توصیه می‌کنند. براساس تحقیقات انجام‌شده و نظر متخصصان، این سبک سالم‌ترین و موثرترین سبک والدگری است.اما در نهایت می توان سبک فرزند پروری طرد کننده را به عنوان بدترین روش تربیتی نام برد

◾هدف از فرزند پروری
والدین باید به کودک به گونه ایی آموزش بدهند که در آینده به یک بزرگسال کارآمد تبدیل شود تا هم فردی مفید در جامعه باشد و هم با روانی سالم بتواند از خود مراقبت کند. بخش بزرگی از فرزند پروری به سن قبل از ۱۸ سالگی بر می گردد و بعد از این سن تاثیر والدین کمتر است اما بی تاثیر نیست و همچنان اعمال و رفتار و طرز فکر والدین می تواند الگوی خوبی برای فرزندان باشد.