فوبیا

خلاصه مقاله 

فوبیا در لغت به معنای ترس شدید یا نامعقول یا نفرت شدید از چیزی است. یک نوع اختلال اضطرابی که با ترس مقاوم و بیش از حد از چیزی یا موقعیتی مشخص می شود.

◼️فوبیا (phobia)

✍️فوبیا یا هراس زدگی ترسی است غیرواقعی، شدید و طولانی مدت از یک جسم، شخص، حیوان یا موقعیت. فوبیا نوعی اختلال اضطراب است که پریشانی قابل توجهی به وجود می‌آورد ، شدت بالایی دارد ، ممکن است موجب اختلال زندگی در خانه، محل کار یا مدرسه شود. بدون درمان مناسب، فوبیا می تواند خطر انواع دیگر بیماری های روانی خصوصا سایر اختلالات اضطراب، افسردگی و سوء مصرف مواد را افزایش دهد.

 

◼️علائم فوبیا

۱_ احساس بیش از اندازه، ناراحت کننده و مداوم ترس یا اضطراب که با جسم، فعالیت یا موقعیت خاصی بروز می کند.
۲_ احساسات یا غیرمنطقی هستند یا نامتناسب با تهدیدات واقعی. برای مثال، اگرچه هر کسی ممکن است از یک سگ آزاد و تهدید کننده بترسد اما اکثر افراد از یک سگ آرام، ساکت و تحت کنترل فرار نمی کنند.
۳_ اجتناب و دوری از جسم، فعالیت یا موقعیتی که فوبیا را تشدید می کند. چون افرادی که فوبیا دارند تشخیص می دهند که ترس آنها بیش از اندازه است، اغلب از علائمی که دارند خجالت می کشند. برای جلوگیری از شرم یا علائم اضطراب آنها از موارد تشدیدکننده فوبیا دوری می کنند.
۴_ علائم جسمی مرتبط با اضطراب. این علائم می تواند شامل لرزش بدن، تپش قلب، عرق کردن، تنگی نفس، سرگیجه ، تهوع، مشکل تکلم یا ناتوانی در صحبت کردن، خشکی دهان، ناراحتی معده و گوارش، فشار خون بالا، درد یا گرفتگی قفسه سینه، احساس خفگی، احساس مرگ قریب الوقوع یا علائم دیگری باشند که منعکس کننده پاسخ “جنگ یاگریز”بدن نسبت به خطر هستند. (چنین علائمی ممکن است به تشخیص اختلال وحشت منجر شود)

◼️دلایل به وجود آمدن فوبیا

* عوامل ژنتیکی و محیطی مختلف: ممکن است فردی از لحاظ ژنتیکی مستعد اختلال فوبیا باشد و یا اینکه اتفاقات ناراحت‌کننده مانند غرق‌شدگی، حضور در فضاهای محصور و ارتفاعات زیاد با تجربه‌ای ناخوشایند، گازگرفتگی توسط حیوانات و نیش حشرات بری فرد در قبل بوجود آمده باشد ، بنابراین عامل ژنتیکی و محیطی از عوامل به وجود آمدن فوبیا به شمار می‌روند.

*فوبیا در افرادی که تحت درمان‌های پزشکی هستند یا افرادی که دچار آسیب‌ها و ضربه‌های مغزی شده‌اند نیز شایع است. مصرف مواد مخدر و افسردگی نیز از دیگر عواملی هستند که می‌توانند با فوبیا در ارتباط باشند.

* به‌طورکلی افرادی که از نظر ژنتیکی مستعد اضطراب هستند، در معرض بیشتری از خطر ابتلا به فوبیا قرار دارند. سن، وضعیت اقتصادی اجتماعی و جنسیت از عوامل پرخطر برای برخی از انواع فوبیا به شمار می‌روند. به عنوان مثال زنان بیشتر به فوبیای حیوانات و کودکان یا افراد دارای سطح ضعیف اجتماعی و اقتصادی بیشتر به فوبیای اجتماعی مبتلا می‌شوند. مردان نیز اکثر افراد مبتلا به فوبیای دندانپزشک و پزشک را تشکیل می‌دهند.

*والدین اضطرابی: برخی از ترس ها بر اساس رفتارهای محیطی صورت می گیرد به طوری که والدین سعی می کند الگوهای هراس آمیز را در افراد بیشتر کند. کودکانی که با والدین اضطرابی زندگی می کنند به فوبیا مبتلا هستند. برای مثال اگر مادر از خون بترسد احتمال اینکه فرزند هم از خون بترسد بسیار زیاد است. در واقع کودک با مشاهده رفتارهای والدین آنها را یاد می گیرد و تکرار می کند .

◼️انواع ترس ها

۱. ترس های معمولی و طبیعی که وجودشان برای بقا ضروری است تا افراد بتوانند عکس العمل های لازم را به موقع انجام دهند و از خودشان در مقابل خطرهای مختلف محافظت کنند.
۲. ترس‌های غیرطبیعی یا فوبیا که نوعی ترس بیش از حد و غیرمنطقی از چیزهای خاص است و موجب اختلال در جریان عادی زندگی می‌شوند.

 

 

 

 

 

 

 

 

◼️انواع فوبیا

✍️فوبیا انواع مختلفی دارد و هر فرد نسبت به موقعیت ها و چیز هایی متفاوت دچار ترس شدید می شود .بر اساس کتاب راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی ایالات متحده، فوبیاهای خاص در پنج گروه اصلی قرار می‌گیرند:

🔹ترس‌های مربوط به حیوانات (عنکبوت، سگ، حشرات)
🔹ترس‌های مربوط به محیط‌ طبیعی (ارتفاع، رعد و برق، تاریکی)
🔹ترس‌های مربوط به خون، جراحت و آسیب یا مشکلات پزشکی (تزریق، شکستگی استخوان، افتادن)

🔹ترس‌های مربوط به موقعیت‌های خاص(پرواز، سوار آسانسور شد ، رانندگی) 

🔹سایر موارد (خفگی، صدای بلند، غرق شدن)

◼️لیست انواع فوبیا ها

A
Achluophobia ترس از تاریکی
Acrophobia ترس از ارتفاعات
Aerophobia ترس از پرواز
Algophobia ترس از درد
Agoraphobia ترس از فضاهای باز یا جمعیت
Aichmophobia ترس از آمپول یا ترس از اجسام تیز
Amaxophobia ترس از رانندگی
Androphobia ترس از مردان
Anginophobia ترس از آنژین یا خفگی
Anthrophobia ترس از گل‌ها
Anthropophobia ترس از آدم‌ها یا جامعه
Aphenphosmphobia ترس از لمس شدن
Arachibutyrophobia ترس از کره بادام زمینی
Arachnophobia ترس از عنکبوت
Arithmophobia ترس از اعداد
Astraphobia ترس از رعد و برق و طوفان
Ataxophobia ترس از بی نظمی
Atelophobia ترس از کامل نبودن
Atychiphobia ترس از شکست
Automatonophobia ترس از مجسمه‌های شبه انسان
Autophobia ترس از تنهایی

B
Bacteriophobia ترس از باکتری‌ها
Barophobia ترس از جاذبه
Bathmophobia ترس از پله‌ها یا سطح شیبدار
Batrachophobia ترس از دوزیستان
Belonephobia ترس از میخ و سوزن
Bibliophobia ترس از کتاب‌ها
Botanophobia ترس از گیاهان

C
Cacophobia ترس از زشت بودن
Catagelophobia ترس از مورد استهزاء قرار گرفتن
Catoptrophobia ترس از آینه ها
Chionophobia ترس از برف
Chromophobiaترس از رنگ‌ها
Chronomentrophobiaترس از ساعت‌ها
Chronophobiaترس از زمان
Claustrophobiaترس از فضاهای بسته
Coulrophobiaترس از دلقک‌ها
Cyberphobiaترس از کامپیوترها
Cynophobiaترس از سگ‌ها

D
Dendrophobia ترس از درختان
Dentophobia ترس از دندانپزشکان
Domatophobia ترس از خانه‌ها
Dystychiphobia ترس از تصادف

E
Ecophobia ترس از خانه
Elurophobia ترس از گربه‌ها
Entomophobia ترس از حشرات
Ephebiphobia ترس از نوجوانان
Equinophobia ترس از اسب‌ها

G
Gamophobia ترس از ازدواج
Genuphobia ترس از زانو
Glossophobia ترس از حرف زدن در جمع
Gynophobia ترس از زن‌ها

H
Haphephobia ترس از لمس شدن
Heliophobia ترس از خورشید
Hemophobia ترس از خون
Herpetophobia ترس از خزندگان
Hippopotomonstrosesquipedaliophobia ترس از کلمات بلند
Hydrophobia ترس از آب
Hypochondria ترس از بیماری

I
Iatrophobia ترس از پزشک
Insectophobia ترس از حشرات
 
K
Koinoniphobia ترس از اتاق
Koumpounophobia ترس از دکمه

L

LLeukophobia . ترس از رنگ سفید
Lilapsophobia ترس از طوفان
Lockiophobia ترس از تولد نوزاد

M
Mageirocophobiaترس از آشپزی
Megalophobiaترس از اجسام بزرگ (ترس از چیزهای بزرگ)
Melanophobiaترس از رنگ سیاه
Microphobiaترس از اجسام کوچک
Mysophobiaترس از آودگی و کثیفی

N
Necrophobiaترس از مرگ یا چیزهای ترسناک
Noctiphobiaترس از شب
Nosocomephobiaترس از بیمارستان
Nyctophobiaترس از تاریکی
 
O
Obesophobiaترس از اضافه وزن
Octophobiaترس از عدد ۸
Ombrophobiaترس از باران
Ophidiophobiaترس از مارها
Ornithophobiaترس از پرندگان

P
Papyrophobiaترس از کاغذ
Pathophobiaترس از بیماری
Pedophobiaترس از کودکان
Philematophobiaترس از بوسیدن
Philophobiaترس از عشق
Porphyrophobiaترس از رنگ بنفش
Pteridophobiaترس از سرخس
Pteromerhanophobiaترس از پرواز
Pyrophobiaترس از آتش
 
S
Samhainophobiaترس از هالووین
Scolionophobiaترس از مدرسه
Scoptophobiaترس از مورد نگاه خیره قرار گرفتن
Selenophobiaترس از ماه
Sociophobiaترس از مورد نظارت قرار گرفتن در اجتماع
Somniphobiaترس از خواب

T
Tachophobiaترس از سرعت
Technophobiaرس از فناوری
Tonitrophobiaترس از صاعقه
Trypanophobiaفوبیای امپول
Trypophobiaترس از سوراخ‌ها
Tokophobiaترس از زایمان و بارداری
 
V-Z
Venustraphobiaترس از زن‌های زیبا
Verminophobiaترس از آلودگی
Wiccaphobiaترس از جادوگران
Xenophobiaترس از غریبه‌ها
Zoophobiaترس از حیوانات

◼️تعریف تعدادی از فوبیا های متداول

*ترس از حیوانات: (Zoophobia)
متداول‌ترین نوع فوبیاهای خاص، زوفوبیا یا ترس از حیوانات نام دارد. در این نوع فوبیا فرد هنگامی که حیوان خاصی را می‌بیند و یا حتی چیزهایی که درباره آن حیوان است را می‌بیند (عکس، صدا و ..) دچار اضطراب و استرس بسیاری می‌شود.
به عنوان مثال از این نوع فوبیا می‌توان به ترس از عنکبوت (arachnophobia)، ترس از مارها (ophidiophobia)، ترس از پرنده‌ها (ornithophobia) و ترس از زنبور (apiphobia) اشاره کرد. چنین فوبیاهایی اغلب ریشه در کودکی فرد دارند و از زمان کودکی ایجاد می‌شوند و گاهی اوقات با افزایش سن از بین می‌روند. برخی دیگر تا بزرگسالی ادامه پیدا می‌کند. علائم ترس از حیوانات در کودکان شامل ، ثابت ماندن (به اصطلاح یخ زدن) ،گریه کردن، چسبیدن به کسی ، بدخلقی کردن ، قشقرق به پا کردن و پنهان شدن است.

*ترس از خون: (Hemophobia)
اصطلاح مربوط به ترس از خون، هموفوبیا نام دارد. بر اساس DSM-5 فوبیای خون جزو فوبی‌های خاص طبقه‌بندی می‌شود. برخی افراد بعضاً حس بدی نسبت به خون پیدا می‌کنند، اما کسانی که به هموفوبیا مبتلا هستند ترس از خون، آزمایش دادن، یا تزریقات و هر چه که خون در آن دخیل باشد دارند. با ابتلا هموفوبیا، نشانه‌ها می‌توانند با دیدن خون در واقعیت ، در تلویزیون و فکر کردن درباره‌ خون بوجود آیند . فوبیای خون ممکن است باعث شود از قرار ملاقات‌های پزشکی صرف نظر کنید. بنابراین، درمان هموفوبیا برای سلامت کلی‌تان ضروری است.

*ترس از ارتفاع:  (Acrophobia)
بُلَندی‌هَراسی یا ترس از ارتفاع یک ترس شدید ، غیرمنطقی یا همان فوبیا از ارتفاع است، بخصوص زمانی که فرد در ارتفاع خاصی قرار ندارد. این هراس در صورتی که فرد را دچار وحشت یا اختلال هراس کند می‌تواند خطرناک باشد. فکر کردن به شرایطی که طی آن فرد در بلندی قرار دارد و در صورت نبود کمک احتمال افتادن وی وجود دارد، یا تماشا کردن فردی در چنین شرایطی، افراد مبتلا به ترس از ارتفاع را دچار اضطراب می‌کند. این ترس ، گاهی به حدی زیاد می شود که زندگی روزمره شخص را تحت شعاع قرار می دهد. به طور کلی می توان گفت که فرد دارای آکروفوبیا در هر موقعیتی که باعث شود او از زمین فاصله بگیرد ، دچار ترس و وحشت بی سابقه خواهد شد و برای برگشتن به منطقه امن خود و داشتن احساس راحتی دوباره هر کاری را انجام می دهند. اکروفوبیا به طور کلی ترس از ارتفاع است و فرد مبتلا به اکروفوبیا می تواند علائم را در موقعیت های مختلف از نگاه به پنجره ساختمان بلند گرفته تا راه رفتن در امتداد صخره تجربه کند.

*ترس از تاریکی: (Nyctophobia)
ترس از تاریکی یا نیکتوفوبیا به ترس و وحشت بیش اندازه یک شخص نسبت به تاریکی و شب گفته می شود. این حس ترس ، می تواند بر زندگی افراد و همچنین الگوی خواب افراد تاثیر گذار باشد. با داشتن این فوبیا در موقعیت های مختلف که در تاریکی ایجاد می شوند و یا حتی فکر کردن به تاریکی و نبود نور باعث ایجاد علائم می شود. حس ترس از تاریکی لزوما به معنای داشتن نیکتوفوبیا نیست. با این حال زمانی که ترس ، شروع به تاثیر گذاشتن بر زندگی می کند و به طور غیرعقلانی پیشرفت کند فوبیا است.  ترس معمولاً ناشی از خود تاریکی نیست؛ بلکه به علت افکار منفی است که در تاریکی رخ می‌دهد.

*ترس از زایمان و بارداری: (Tokophobia)
زنان زیادی در سراسر جهان دچار ترس از زایمان و بارداری هستند. این فوبیا معمولا در زنانی دیده می شود که تا به حال باردار نشده اند، اما می تواند زنانی را نیز درگیر کند که سابقه زایمان سخت داشته اند و یا حتی اطرافیان‌شان، دوره سختی در طی بارداری و زایمان داشته‌اند .خانم‌هایی که دچار این فوبیا هستند، معمولا سعی می کنند به هر شکلی از باردار شدن پرهیز کنند، یا اگر باردار شوند، به شدت از زایمان می‌ترسند و مضطرب می شوند . این افراد، معمولا سزارین را به زایمان طبیعی ترجیح می‌دهند. مردان هم می‎توانند به توکوفوبیا مبتلا شوند. برخی از مردان در دوران حاملگی همسران‌شان، به شدت درباره مشکلات دوران بارداری می‌ترسند و نگران سلامت همسر و فرزندشان هستند. این ترس و نگرانی شدید، نوعی فوبیاست.
عوامل محرک ایجاد توکوفوبیا میتواند شنیدن تجربیات تلخ دیگران از دوران حاملگی و زایمان ترس از ناتوانی در مدیریت درد در هنگام زایمان ،مبتلا بودن به افسردگی و اضطراب یا داشتن تجربه تجاوز جنسی و جسمی قبل از بارداری، عدم اعتماد به پزشکان (شخص می‌ترسد که نکند پزشکان آزمایشات را اشتباه بررسی کنند یا نکند نتوانند سالم بودن یا نبودن جنین را تشخیص دهند) ،عوامل اجتماعی مثل باردار شدن در سن پایین، فقر و وضعیت اقتصادی نامناسب، عدم حمایت از طرف همسر، خانواده و دوستان، و عدم آگاهی از روند بارداری و زایمان باشد.
بزرگ ترین تاثیر ترس از زایمان این است که زنان تمام سعی خود را می کنند که زایمان خود را به تعویق بیاندازند. این تعویق ، برای سلامت مادر و فرزند مضر بوده و تاثیرات خود را پس از به دنیا آمدن کودک نشان می دهد. این ترس حتی ممکن است منجر به افکار سقط فرزند شود. بسیاری از زنانی که مجرد هستند نیز از ترس زایمان هیچ اقدامی برای فرزند آوری نمی کنند و به شدت برای جلوگیری از حاملگی تلاش می کنند که در واقع به نوعی فوبیا و وسواس فکری تبدیل شده است. این افراد ممکن است از ترس به جای اقدام برای بارداری بر گزینه فرزند خواندگی تمرکز کنند و یا اقدام به استفاده از رحم اجاره ای کنند.

 

 

 

◼️درمان

✍️در صورتی که به فوبیا مبتلا هستید و ترس ها و اضطراب هایی که آرامش خاطر شما را به هم می زنند، در روابط شخصی شما تداخل ایجاد می کنند ، یا مانع کارکرد درست شما در خانه، مدرسه یا محل کار می شوند و برای شما دردسر ساز شده اند، بهتر است به دنبال درمان آن باشید. اگرچه درمان فوبیا دشوار است، اما نتیجه‌بخش است. در صورتی که درمان به درستی انجام شود، می‌توانید یاد بگیرید ترس هایتان را مدیریت کرده و زندگی بهتری داشته باشید. شما می‌توانید با مراجعه به یک روانشناس متخصص و ماهر و یا یک روانپزشک با خیال راحت فرایند درمان خود را پیگیری کنید. بسیاری از فوبیاها با درمان مناسب قابل درمان هستند. یک درمان واحد که برای همه افراد مبتلا به فوبیا موثر باشد، وجود ندارد. هر درمان باید به شیوه‌ی موثری برای هر فرد تنظیم شود تا موثر باشد. پزشک، روانشناس یا روانپزشک ممکن است درمان، رفتاری – شناختی، رفتار درمانی، دارو و یا ترکیبی از این دو را انجام دهند. هدف از درمان این است که فرد منبع فوبیا خود را بشناسد و به آن واکنش مناسب نشان دهد و ترس و اضطراب خود را کم کند تا بتواند بهتر با شرایط کنار بیاید.