خلاصه مقاله
اختلال دو قطبی یک اختلال روانی است که در گذشته با نام شیدایی_افسردگی شناخته میشود. این اختلال فرد را به طور غیر طبیعی دچار تغییرات خلقی بسیار بالا یا پایین میکند که حالت بسیار بالا آن مانیا یا شیدایی و به حالت پایین آن افسردگی گفته میشود.
◼️اختلال دو قطبی (Bipolar disorder) چیست؟
✍اختلال دوقطبی نوعی اختلال خلقی است که باعث نوسانات شدید در خلق و خوی میشود. این نوسانات نه تنها روی خلق و خوی فرد بلکه روی فکر، رفتار و عملکرد فرد تاثیر می‌گذارد. این بیماری به صورت دوره‌ای است یعنی فرد در طول زندگی خود تجربه این را دارد که دوره‌هایی حداقل یک هفته را در فاز افسردگی و یا بالعکس در فاز شیدایی یا مانیا (هیجانات و خلق و خوی بالا باشد) به سر برد. در میان این دوره‌ها فرد دوره‌هایی سالم دارد که ممکن است حتی سال‌ها طول بکشد. البته فراز و نشیب در خلق و خو ممکن است به صورت طبیعی در هر انسانی وجود داشته باشد ولی در بیماری دوقطبی دامنه این تغییرات و نوسانات بسیار شدید است. این بیماری اکثرا در اواخر سن بلوغ و شروع جوانی خودش را نشان میدهد هرچند ممکن است در سنین پایین‌تر هم وجود داشته باشد ولی غالبا با استرس‌های دوران نوجوانی اشتباه گرفته میشود و تشخیص داده نمی‌شود. این مشکل می تواند در محل کار ، مدرسه و یا حتی روابط شخصی آنها نیز تاثیر گذار باشد.
️◼️علائم ابتلا به اختلال دو قطبی
✍سه دوره اصلی که می تواند در اختلال دو قطبی وجود داشته باشد:
. دوره مانیا (mania episode)
. دوره هیپومانیا (hypomanic episode)
. دوره افسردگی (depressive episode)
◼️️علائم بیماری دوقطبی در دوره مانیا:
✍در دوره مانیا فرد لزوما شادی بیش از حد و سرخوشی را تجربه نمی‌کند بلکه ممکن است بسیار پرخاشگر و تحریک‌پذیر باشد. در این دوره فرد حداقل سه تا از علائم زیر را دارد:
۱-انرژی بیش از اندازه (معاشرت بیش از حد در محل کار یا مدرسه، ممکن است فرد در مراحل اولیه مانیا، پروژه‌های زیادی را شروع کند و بازدهی بالایی داشته باشد ولی بعد از وخیم‌تر شدن مانیا، کارهایش را نیمه‌کاره رها میکند)
۲-سرخوشی
۳-میل جنسی بالا (انجام فعالیت‌های جنسی پرخطر که ممکن است منجر به بارداری و یا بیماری‌های مقاربتی شود)
۴-ریسک‌پذیری بالا
۵-پرحرفی (بلند بلند و تند تند حرف زدن، علاقه به جک گفتن و تکرار کلمات به صورت ریتمیک، اگر کسی جلوشان را بگیرد عصبانی میشوند)
۶-ولخرجی
۷-تصمیم‌های ناگهانی (در قضاوت دچار مشکل میشوند به همین دلیل ممکن است تصمیم‌های ناگهانی بگیرند و یا دست به کارهایی بزنند که به عواقب آن فکر نکنند این امر میتواند منجر به معامله های اشتباه، شکست در روابط و ورشکستگی شود)
۸-دست زدن به کارهای پرخطر
۹-میل به مصرف مواد مخدر
۱۰-اعتماد به نفس کاذب (ممکن است فکر کنند به آنها قدرتی ماورایی داده شده و یا باید زمین را نجات دهند)
۱۱-تحریک‌پذیری (اگر مسئله ای باب میلشان نباشد عصبانی و پرخاشگر میشوند)
۱۲-پرخاشگری
۱۳-توهم (جدا شدن از واقعیت، حتی ممکن است صداهایی بشنوند)
۱۴-نیاز به خواب کم (به طوری که با حدود ۳ یا ۴ ساعت خواب در روز بسیار پر انرژی هستند و یا حتی روزها می‌خوابند)
✔️دوره‌های مانیا در صورت عدم درمان ممکن است ۲ یا ۳ ماه ادامه داشته باشد.
️◼️علائم بیماری دوقطبی در دوره افسردگی:
✍دوره افسردگی باید حداقل دو هفته ادامه داشته باشد به‌طوریکه در بیشتر روزها و در بیشتر طول روز این حالت با آنها همراه است. در این فاز باید حداقل ۵ تا از علائم زیر را داشته باشند:
۱-خلق افسرده
۲-از چیزهایی که قبلا لذت می‌بردند و برایشان سرگرم کننده بود دیگر لذت نمی‌برند
۳-مشکلات خواب (اکثرا از بی‌خوابی رنج می‌برند ولی گاهی افراد، زیادی می‌خوابند به‌خصوص در طول روز – برای درمان می توانید از بهترین داروی اختلال خواب استفاده کنید)
۴-کم کردن وزن و یا زیاد شدن وزن (به علت تغییر در اشتها
۵- از دست دادن انرژی
۶-احساس بی‌ارزشی و گناه (اعتماد به نفس خود را از دست می‌دهند، دچار عذاب وجدان میشوند که گناهی مرتکب شده‌اند و سزاوار مجازات هستند)
۷-افکار خود کشی
۸-توهم
✔️با توجه به دلایل ذکر شده خطر ورشکستگی، اعتیاد، خودکشی، تصادفات رانندگی، ازدواج‌یا طلاق‌های ناگهانی در این بیماران به وفور دیده میشود.
◼️️علائم جنون (psychotic symptoms) در بیماران دو قطبی:
معمولا علائم جنون در اختلال دو قطبی ناشی از وضعیت روحی فرد در لحظه است.
-مثلا ممکن است فرد حین دوره شیدایی دچار توهم خود بزرگ بینی مثل باور به رئیس جمهور بودن یا داشتن قدرت و ثروت خاص شود
-در طی دوره افسردگی ، توهم عذاب وجدان یا احساس بی ارزش بودن مانند پوچی و بازنده بودن را تجربه کند یا باور داشته باشد که مرتکب جرم بزرگی شده است
به همین دلیل گاهی اختلال دو قطبی به اشتباه شیزوفرنی تشخیص داده میشود
◼️️انواع اختلال دوقطبی کدامند؟
✔️بیماری دوقطبی نوع ۱: مانیا همراه یا بدون افسردگی
✔️بیماری دوقطبی نوع ۲: هایپومانیا (حالت خفیفی از مانیا) به اضافه افسردگی
◼️️علت بیماری دوقطبی چیست؟
✍در به وجود آمدن بیماری دو قطبی فاکتورهای زیادی موثر هستن از جمله ژنتیک، ساختار و عملکرد مغز. علت بیماری دوقطبی بیشتر از هر بیماری روانپزشکی، ژنتیکی است. این بیماری به علت شرایط استرس‌زا و تنش‌های زندگی به وجود نمی‌آید بلکه این عوامل میتوانند عاملی برای بروز بیماری نهفته در فرد باشند.
◼️️چه درمانی برای اختلال دوقطبی در دسترس است؟
✍ترکیب دارو و روان درمانی موثرترین روش درمان است ، به علاوه اغلب از بیماران درخواست میشود علائم روحی روزانه، روش های درمان ،الگوی خواب و اتفاقات زندگی را در جدولی بنویسند . نوشتن این امور در درک و مدیریت بهتر بیماری به بیمار و اعضای خانواده او کمک میکند . میتوان به موقع متوجه تغییرات خلقی شد تا از بروز اپیزود کامل جلوگیری شود .
◼️️رژیم غذایی بیماران اختلال دوقطبی
یک رژیم غذایی سالم در اختلال دو قطبی می تواند معجزه کند و سلامت کلی شما رو در این فرایند بهبود بخشد
🔸امگا ۳= اسید های چرب امگا۳ مانند انواعی که در ماهی و مکمل های روغن ماهی یافت میشوند میتوانند به کاهش احساس افسردگی در بیماران دو قطبی کمک کند ، افراد گیاه خوار سعی کنند امگا۳ خود را از تخم مرغ یا اجیل دریافت کنند .
🔹منیزیم= منیزیم موجود در غلات کامل ، لوبیا ها و سبزیجات با برگ تیره مانند اسفناج اثری مشابه لیتیوم، رایج ترین داروی دو قطبی دارد ، با این حال باید توجه داشت که منیزیم نمیتواند به طور کامل جایگزین لیتیوم شود و نیاز به دارو است .
🔸نمک= اگر دچار اختلال دو قطبی هستید ،اجازه ندهید مصرف نمک شما خیلی کم شود و نمک را به طور کامل قطع نکنید ، نمک برای تنظیم سطوح داروهای دو قطبی در جریان خون شما بسیار ضروری است .
🔹چربی های سالم= چربی های سالم مانند انهایی که در اووکادو و روغن زیتون یافت میشوند ،میتوانند به شما کمک کنند تا مدت طولانی تری احساس سیری کنید و هوس شما را برای غذاهایی که باید از انها اجتناب کنید کاهش میدهد .
افراد مبتلا به اختلال دو قطبی باید موارد زیر را کاهش دهند:
🔸کافئین= کافئین و سایر محرک ها میتوانند شیدایی را تا حدی افزایش دهند ، هنگام تجربه فاز شیدایی تا حد امکان از قهوه ، نوشابه و نوشیدنی های انرژی زا اجتناب کنید به جای ان چای های گیاهی را امتحان کنید گیاهان میتوانند انرژی طبیعی برای غلبه بر رکود به شما بدهند .
🔹قند=بالا و پایین بودن قند میتواند خلق و خوی نامتعادل را حتی بیشتر نامنظم تر کند و سقوط قند میتواند فاز افسردگی را بسیار بدتر کند ، اگر واقعا به چیزی شیرین نیاز دارید به سراغ میوه بروید قند های طبیعی باعث افزایش شدید قند خون نمیشوند .
🔸کربوهیدرات های تصفیه شده=بیماران دو قطبی ممکن است بیشتر مستعد چاقی باشند زیرا عدم تعادل سروتونین در مغز انها ممکن است باعث شود که کربوهیدرات های ناسالم بیشتری میل کنند ، مواد غذایی نامناسب فراوری شده را کنار بگذارید و کربوهیدرات های خود را از غلات کامل ،میوه ها و سبزیجات دریافت کنید .
🔹الکل=الکل و اختلال دو قطبی با هم ترکیب نمیشوند ، الکل نه تنها میتواند با داروهای روانپزشکی تداخل ضعیفی داشته باشد بلکه میتواند خواب را مختل کند ، بیماران دو قطبی نیز بیشتر از افراد عصبی به اعتیاد به مواد مخدر یا الکل مبتلا میشوند به عبارت دیگر الکل ارزش ریسک را ندارد .
🔸گریپ فروت=با پزشک خود در مورد وضعیت خاص خود صحبت کنید اما برخی از داروهای دو قطبی به ویژه داروهای ضد تشنج ،با گریپ فروت و اب گریپ فروت تداخل ضعیفی دارند .
◽لازم به ذکر است که غذا نمیتواند اختلال دو قطبی شما را درمان کند و همیشه بهتر است با پزشک خود در مورد بهترین برنامه درمانی برای خود صحبت کنید. اما رژیم غذایی مناسب و سبک زندگی سالم قطعا میتواند به کنترل علائم شما کمک کند و زندگی شما را به مسیر درست بازگرداند .
◼️️به بیماران دو قطبی چه بگوییم و چه نگوییم؟
❌نگوییم= همه ما گاهی اوقات نوسانات خلقی داریم
✅بگوییم=(اشکالی نداره که احساس خوبی نداری،من اینجام که به تو کمک کنم) یا (شاید دقیقا درک نکنم چه حسی داری،ولی میخوام تا اونجا که میتونم راجع به اختلال دو قطبی یاد بگیرم)
❌نگوییم= حالت انقدرها هم بد به نظر نمی رسه
✅بگوییم= (می تونی چند تا از علائم رو به من بگی تا من هم یاد بگیرم و اینکه چطور میتونم توی این شرایط کمکت کنم)
❌نگوییم= تو یک بیمار روانی هستی
✅بگوییم= (تو دیوانه نیستی و فقط درگیر یک مشکل پزشکی شده ایی) یا (دو قطبی بودن بر هوش و ادراک تو تاثیری ندارد)
❌نگوییم= تو نمیتونی یک بیمار دو قطبی باشی
✅بگوییم= (من دوست دارم بیشتر راجع به مشکلاتی که باهاش درگیر هستی بدونم تا بتونم کمکت کنم)
❌نگوییم= دو قطبی بودن را بهانه نکن که کارهای روزمره را انجام ندی
✅بگوییم= (من میدونم که کنترل این بیماری گاهی اوقات خیلی سخت و طاقت فرساست ولی کنارت هستم تا کمکت کنم)